Dim ond chwe wythnos yn ôl, fe ysgrifennon ni at gefnogwyr Terrence Higgins Trust gyda neges frys: mae angen eich help chi i wneud i ddyddiau cyntaf llywodraeth newydd gyfrif at ein hachos. Rydyn ni wedi bod yn brysur ers hynny. Mae cannoedd o ASau newydd wedi dod i mewn i’r Senedd a’n cenhadaeth yw sicrhau eu bod yn cael eu briffio’n llawn a’u bod y tu ol i’n cenhadaeth i ddod ag achosion newydd o HIV i ben erbyn 2030 a sicrhau bod pawb sy’n byw gyda HIV yn gallu byw’n dda.
Dyna pam yr wythnos diwethaf, gyda’n ffrindiau yn yr APPG ar gyfer HIV ac AIDS a’r Ymddiriedolaeth AIDS Genedlaethol, fe gynhalion ni ddigwyddiad briffio yn y senedd. Ymunodd mwy na 40 o ASau –rhai newydd a rhai sy’n dychwelyd, o Gymru, Lloegr a’r Alban – â ni. Nhw yw’r genhedlaeth o seneddwyr sy’n cael y cyfle i fod yn rhan o ddigwyddiad hanesyddol cyntaf: sef atal trosglwyddo firws ymlaen heb frechlyn neu iachâd.
ae cyrraedd y nod hwnnw yn bosibl ar hyn o bryd ond nid yn debygol. Yn Lloegr, dydyn ni ddim ar y trywydd iawn i gyrraedd targed hanner ffordd Llywodraeth y DU o ostyngiad o 80% mewn trosglwyddiadau newydd yn Lloegr erbyn 2025. Mae Cynllun Gweithredu HIV ar gyfer Lloegr yn dod i ben yn fuan ac felly hefyd y cyllid ar gyfer y profion HIV optio allan hynod lwyddiannus sy’n digwydd mewn adrannau damweiniau ac achosion brys. Nid yw hyd at 14,000 o bobl sydd wedi cael diagnosis o HIV yn cael mynediad at ofal hanfodol a dim ond mewn gwasanaethau iechyd rhywiol y mae’r bilsen newid gêm PrEP ar gael. Fe fuon ni’n siarad ag ASau newydd o bob rhan o’r wlad am yr hyn fydd ei angen i drawsnewid hyn.
Yn yr Alban, bob dydd rydyn ni hefyd yn colli cyfleoedd i gael pobl ar PrEP, gwneud diagnosis o bobl ac ailgysylltu â’r rhai nad ydynt yn cael gofal HIV. Mae arnom angen estyniad brys i gynlluniau peilot optio allan ar gyfer profion HIV ac ehangiad i ardaloedd gyda’r mynychder HIV uchaf, ochr yn ochr ag Wythnos Genedlaethol Profion HIV ar gyfer yr Alban. Cawsom sgyrsiau cadarnhaol gydag ASau newydd o Gaeredin a Glasgow am ein hymgyrchu i wneud i hyn ddigwydd
Ac i gyrraedd sero erbyn 2030, bydd angen i Lywodraeth Cymru hybu’r gwaith o gyflawni Cynllun Gweithredu Cymru ar HIV yn ystod dwy flynedd olaf ei oes. Bydd cynnal cyllid ar gyfer gwasanaethau cymorth a all helpu pobl sy’n byw gyda HIV i aros mewn gofal yn hollbwysig. Roedd yn wych siarad ag ASau Cymreig newydd am hyn – a gobeithiwn weithio gyda’r Prif Weinidog newydd a’r Ysgrifennydd Iechyd newydd i wireddu hynny.
Dim ond y dechrau yw’r sgyrsiau hyn. Caniataodd eich cefnogaeth i ni gymryd y cam cyntaf hyn wrth gyfarfod a briffio ASau. Nawr mae angen inni droi hynny’n weithredu. Felly p’un a yw’n cyfrannu at ein gwaith neu’n rhannu eich barn ar Gynllun Gweithredu HIV newydd, mae angen eich help arnom. Gyda’n gilydd, gadewch i ni ddod ag achosion HIV newydd i ben unwaith ac am byth.
