Ychydig dros flwyddyn yn ôl ym mis Gorffennaf 2023, cyhoeddodd Ysgrifennydd Cabinet Llywodraeth Cymru dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol ar y pryd – Eluned Morgan AS – Gynllun Gweithredu Cymru ar HIV, gan nodi fframwaith ar gyfer sut y gall y genedl gyflawni ei nod o ddod â throsglwyddiadau HIV newydd i ben erbyn 2030. Roedd hon yn foment hollbwysig yn nhaith Cymru tuag at 2030 a thynnodd sylw at benderfyniad Llywodraeth Cymru i wireddu’r nod hwn.
Flwyddyn yn ddiweddarach, mae Eluned Morgan wedi’i hethol yn Brif Weinidog Cymru ac yn ymuno â hi mewn llywodraeth fel ei Hysgrifennydd Cabinet newydd dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol mae’r cyn Brif Weinidog a gychwynnodd y Cynllun Gweithredu ar HIV, Mark Drakeford AS
Mae Cymru wedi arwain y ffordd ers tro yn ei hymateb i’r epidemig HIV. Hon oedd y wlad gyntaf yn y DU i addo dod ag achosion newydd o HIV i ben erbyn 2030, gyda Vaughan Gething AS, y Gweinidog Iechyd ar y pryd, yn gwneud y cyhoeddiad mewn digwyddiad gyda Terrence HigginsTrust Cymru ym mis Tachwedd 2018. Dilynodd Lloegr yr un peth ym mis Ionawr 2019 a’r Alban ym mis Rhagfyr 2020. Ac, yn 2017, daeth Cymru yn un o’r gwledydd cyntaf yn y byd i wneud y cyffur atal HIV PrEP yn rhad ac am ddim drwy’r GIG, gan gyfrannu at ostyngiad o 52% mewn diagnosis HIV newydd rhwng 2017 a 2021 (cofnod cafeat oherwydd pandemig COVID19)
Gyda Phrif Weinidog ac Ysgrifennydd Iechyd newydd, gellir adnewyddu’r dull uchelgeisiol hwn o fynd i’r afael â throsglwyddo HIV a rhoi terfyn ar stigma HIV. Mae dwy flynedd ar ôl yn oes y Cynllun Gweithredu Cymru ar HIV presennol ac, er bod cynnydd i’w groesawu, mae angen cymryd camau pellach os ydyn ni am gyrraedd ein nod ar gyfer 2030. Yn allweddol i hyn mae cyllid cynaliadwy ar gyfer gwasanaethau hanfodol sy’n helpu i gefnogi pobl sy’n byw gyda HIV i aros mewn gofal.
Pan gyhoeddodd Eluned Morgan AS, yr Ysgrifennydd Iechyd ar y pryd, Gynllun Gweithredu Cymru ar HIV yn 2023, dywedodd fod Cymru “ar ddechrau taith gyffrous a all sicrhau newid gwirioneddol”. Mae cyhoeddi Cynllun Gweithredu Cymru yn golygu bod y newid hwn bellach o fewn ein gafael, ond ni allwn roi’r gorau iddi yn awr os ydym am atal trosglwyddo HIV newydd yn realiti. Ni fyddwn yn cyrraedd y targed hwn os na fyddwn yn cyflymu ein hymdrechion nawr i ddod o hyd i bawb sy’n byw gyda HIV a’u cefnogi
Roedd yn anrhydedd i ni ein bod wedi cyfrannu at ddatblygiad y Cynllun Gweithredu ac edrychwn ymlaen at bartneriaeth barhaus gyda Llywodraeth Cymru wrth i ni fwrw ymlaen â chynnydd hyd at 2030.
Gyda’n gilydd, gallwn gyflawni’r newid y siaradodd y Prif Weinidog amdano a dod ag achosion newydd o HIV yng Nghymru i ben unwaith ac am byth.
