Cyhoeddwyd cyn-gapten rygbi Cymru Gareth Thomas fel noddwr mwyaf newydd yr elusen HIV ac iechyd rhywiol blaenllaw Terrence Higgins Trust.
Mae’r rôl newydd yn cydnabod effaith enfawr Thomas ar ganfyddiadau o HIV ers siarad yn gyhoeddus ym mis Medi 2019 am ei ddiagnosis ei hun. Trwy rannu ei stori, mae Thomas wedi helpu i addysgu’r cyhoedd am y cynnydd a wnaed wrth drin HIV.
Mae Thomas yn ymuno â rhai fel Stephen Fry, Beverley Knight, y Fonesig Judi Dench a Syr Elton John ar restr noddwyr yr elusen.
Mae’r elusen yn gweithio i ddod â throsglwyddiadau HIV i ben, a sicrhau cefnogaeth i bawb sy’n byw gyda HIV a galluogi iechyd rhywiol da i bawb. Fe’i sefydlwyd ym 1982 gan bartner a ffrindiau Terry Higgins, a oedd yn un o’r rhai cyntaf erioed i farw o salwch yn ymwneud ag AIDS yn y DU.
Daeth Thomas allan fel dyn hoyw yn 2009 gan ei wneud y chwaraewr rygbi proffesiynol hoyw agored cyntaf. Ers hynny mae wedi gwneud llawer iawn i wella cydraddoldeb o fewn chwaraeon a mynd i’r afael â homoffobia.
Siaradodd y dyn 46 oed gyntaf am fyw gyda’r firws ar gyfer ei raglen ddogfen arloesol ar y BBC. Cwblhaodd Ironman hefyd – nofio 2.4 milltir a thaith feic 112 milltir ac yna marathon – i ddangos pa mor dda y mae’n byw gyda HIV.
Arweiniodd ei gyhoeddiad at gynnydd yn yr archebion i Terrence Higgins Trust am brofion HIV, gan gynnwys y rhai lle gallwch chi brofi gartref a chael canlyniad o fewn dim ond 15 munud.
Ers hynny, mae Thomas wedi ymuno â Dug Sussex yn nigwyddiad Terrence Higgins Trust i nodi Wythnos Genedlaethol Profion HIV a dangos pa mor gyflym a hawdd yw hi nawr i brofi am HIV.
Canfu ymchwil gan yr elusen ar gyfer Diwrnod AIDS y Byd yn 2019 fod tri o bob pedwar oedolyn ym Mhrydain (74%) yn ymwybodol bod Thomas wedi siarad yn gyhoeddus am fyw gyda HIV. Dywedodd 11% o’r rheini ei fod wedi gwella eu gwybodaeth gyffredinol am HIV.
Fe’i cyhoeddwyd hefyd fel comisiynydd ar y Comisiwn HIV cyntaf erioed – sydd â’r dasg o wneud argymhellion ymarferol ar gyfer terfynu trosglwyddiadau HIV erbyn 2030. Mae’r Comisiwn yn gynnyrch cydweithio rhyngom ni, yr Ymddiriedolaeth AIDS Genedlaethol a Sefydliad AIDS Elton John, a chaiff ei gadeirio. gan y Fonesig Inga Beale.
Yn 2020, lansiodd Thomas Tackle HIV – ymgyrch newydd gyda Viiv Healthcare i herio canfyddiadau o HIV trwy chwaraeon a dod â realiti’r firws i gynulleidfaoedd nad ydynt fel arfer yn clywed amdano. Mae uchafbwyntiau’r ymgyrch yn cynnwys podlediad yn erbyn stigma gyda’r Olympiad Kate Richardson-Walsh am ei phrofiadau fel athletwraig LHDT.
Dywedodd Gareth Thomas: “Mae’n anrhydedd cael fy enwi’n noddwr mwyaf newydd Terrence Higgins Trust ac ymuno â rhestr mor arbennig o enwau sydd wedi gwneud cymaint yn y frwydr yn erbyn HIV. Rydw i wrth fy modd i ymuno â’r elusen anhygoel hon i frwydro dros hawliau pawb ohonom sy’n byw gyda HIV a chwarae fy rhan i ddod â throsglwyddiadau i ben erbyn 2030.
‘Fyddwn i ddim lle rydw i heddiw heb Terrence Higgins Trust. Pan gefais i ddiagnosis am y tro cyntaf, gwefan yr elusen ddysgodd i mi am realiti HIV. Mae cynnwys triniaeth effeithiol yn golygu y byddaf yn byw cyhyd ag unrhyw un arall ac na allaf drosglwyddo HIV i fy ngŵr.
‘Nawr rydw i wedi ymrwymo i wneud popeth o fewn fy ngallu i drawsnewid canfyddiadau o HIV – nid i mi, ond i bawb sy’n methu siarad neu sydd heb lwyfan. Rwyf am i bawb wybod nad oes angen i ddiagnosis HIV eich dal yn ôl.’
Dywedodd Ian Green, Prif Weithredwr Terrence Higgins Trust: ‘Rydym yn falch o gyhoeddi Gareth fel ein noddwr diweddaraf i gydnabod yr hyn y mae wedi’i wneud i ddiweddaru gwybodaeth pobl am HIV ers siarad yn gyhoeddus am ei ddiagnosis ei hun flwyddyn yn ôl. Mae stori hynod bersonol Gareth wedi atseinio gyda chymaint o bobl nad ydynt yn clywed am HIV yn aml mwyach ac, oherwydd hynny, mae wedi gwneud cymaint o ddaioni i bob un ohonom sy’n byw gyda’r firws.
‘Rydyn ni ar bwynt hollbwysig yn y frwydr yn erbyn HIV wrth i ni anelu at ein nod uchelgeisiol o ddim trosglwyddiadau HIV erbyn 2030 yn y DU. Heb os, rydyn ni mewn sefyllfa gryfach gyda Gareth – a’i holl gefnogwyr – ar ein hochr ni.’
