Mae ein cyd-sefydlwyr Rupert Whitaker a Martyn Butler wedi derbyn OBEs am wasanaethau i elusennau ac iechyd y cyhoedd yn Anrhydeddau Pen-blwydd y Frenhines.
Terry Higgins oedd y person cyntaf a enwyd i farw o salwch yn ymwneud ag AIDS yn y DU, ar 4 Gorffennaf 1982. Arweiniodd hyn ei bartner Rupert Whitaker a’u ffrind Martyn Butler i sefydlu Terrence Higgins Trust er mwyn darparu gwybodaeth hanfodol am y firws sy’n dod i’r amlwg . Fe sefydlon nhw’r elusen yn ei enw i ddyneiddio’r epidemig ar adeg pan oedd hysteria yn rhemp a’r gymuned hoyw yn cael ei difrïo.
‘Ddeugain mlynedd yn ôl, newidiodd Rupert Whitaker a Martyn Butler gwrs yr epidemig HIV trwy sefydlu Terrence Higgins Trust ac, wrth wneud hynny, achubwyd bywydau di-rif,’ meddai ein Prif Weithredwr Ian Green.
‘Mae’n gwbl briodol gweld sefydlwyr ein helusen yn cael eu hanrhydeddu fel hyn wrth i ni nesáu at 40 mlynedd ers marwolaeth Terry a sefydlu Terrence Higgins Trust er cof amdano. Diolchwn i Rupert a Martin am droi trasiedi bersonol yn ymateb arloesol sy’n parhau i newid bywydau bedwar degawd yn ddiweddarach.’
Wrth dderbyn ei anrhydedd, dywedodd Dr Rupert Whitaker OBE: ‘Mae’n anrhydedd mawr i fy ngwaith gael ei gydnabod fel hyn. Rydyn ni wedi dod yn bell iawn ers marwolaeth Terry 40 mlynedd yn ôl a dyddiau tywyllaf y pandemig HIV, ac rwy’n falch o fod wedi chwarae rhan trwy gyd-sefydlu Terrence Higgins Trust a fy ngwaith cymunedol yn rhyngwladol, hefyd. fel fy ngwaith iechyd cyhoeddus a meddygol yn broffesiynol.
‘Mae’r anrhydedd hwn yn cydnabod gwaith y mae llawer, llawer ohonom wedi’i wneud dros y blynyddoedd ac rwy’n gobeithio y bydd yn ein hannog ni i gyd i barhau i frwydro dros barch a newid cynhwysol, gwaith hanfodol sydd, fel arfer, yn parhau i fod heb gael sylw.’
Ychwanegodd Martyn Butler OBE: ‘Hoffwn gysegru’r anrhydedd hwn i’r holl filiynau a gollwyd i HIV, gan gynnwys fy ffrind annwyl Terry a gollon ni ddeugain mlynedd yn ôl. Ar ôl i Terry farw roedden ni’n gwybod ein bod ni eisiau gwneud rhywbeth i helpu eraill ac atal mwy o bobl rhag marw fel y gwnaeth ef. Rwy’n hynod falch o’r etifeddiaeth yr ydym wedi’i rhoi iddo ac am rôl Terrence Higgins Trust yn ymateb y wlad hon i HIV.’
Yn ogystal, cafodd Rupert a Martyn eu hanrhydeddu gan y gymuned LHDT gyda gwobr cyflawniad oes a gyflwynwyd gan Stephen Fry yng Ngwobrau Anrhydeddau Rainbow Banc Llundain.
Am Rupert Whitaker
Roedd Rupert yn bartner i Terry Higgins a chafodd ei alw yn ôl i Lundain o’r brifysgol yn Durham pan gwympodd Terry yng nghlwb nos Heaven, lle bu’n DJ gyda’r nos. Ar 4 Gorffennaf 1982, bu farw Terry gan ddod yn un o golledion cyntaf yr epidemig a, diolch i ddewrder Rupert, y cyntaf i gael ei enwi fel person a oedd wedi marw o salwch yn gysylltiedig ag AIDS.
Nid yn unig bu’n rhaid i Rupert ymdopi â cholli ei bartner, talu am ei angladd gyda’i grant myfyriwr a’r holl stigma cysylltiedig, ond ei ddiagnosis HIV ei hun. Dywedwyd wrth Rupert ei hun nad oedd ganddo ond misoedd i fyw. Roedd eisiau i farwolaeth Terry ysbrydoli newid ac mae’r elusen a Rupert yn parhau â’r gwaith hwnnw heddiw.
Am Martyn Butler
Bu Martyn Butler, sydd fel Terry wedi symud o Gymru i Lundain, yn gweithio ym myd ffilm a Theledu. Bu ef a Terry yn gweithio gyda’i gilydd yng nghlwb nos Heaven gyda’r nos – Terry ar y deciau, Martyn ar y goleuadau laser. Cynhaliodd Martyn gyfarfodydd cynnar yr Ymddiriedolaeth ar ôl marwolaeth Terry yn ei fflat Limehouse, rhoddodd ei rif ffôn cartref ar gyfer llinell gymorth gyntaf Terrence Higgins Trust, cychwynnodd ar godi arian yn gynnar a siaradodd yng nghynhadledd AIDS y Switsfwrdd Hoyw – Cymdeithas Feddygol Hoyw ym 1983 – y cyntaf o’i math yn y DU.
